Królewska Marynarka Wojenna Danii: jaki jest jej stan?
Królewska Marynarka Wojenna Danii powstała w 1510 roku. Na Królestwo Danii składa się Półwysep Jutlandzki i ponad 400 wysp różnej wielkości, z których tylko 76 jest zamieszkałych. Większość z nich znajduje się w cieśninach między Morzem Północnym a Morzem Bałtyckim. Największe to Zelandia (7031 km2), Fionia (2984 km2), Lolland (1242,86 km2) i Bornholm (588,5 km2). Całkowita długość linii brzegowej Danii wynosi ponad 7300 km, a każdego roku przez Cieśniny Duńskie przepływa ponad 125 000 statków. Jest zatem oczywiste, że Dania musi dysponować odpowiednimi siłami morskimi, aby je wszystkie chronić i wspierać. Dania posiada również dwa terytoria zależne o stosunkowo szerokiej autonomii – Grenlandię i Wyspy Owcze. Suwerenność i niezależność zarówno ziem, jak i otaczających je wód są nadzorowane przez odrębne jednostki floty duńskiej.
Dania jest członkiem NATO od momentu jego powstania w 1949 roku, a członkostwo w NATO pozostaje bardzo popularne w społeczeństwie. W badaniu z 2020 roku 79% osób było przychylnych Sojuszowi. Od wybuchu regularnej wojny na Ukrainie odsetek ten może tylko wzrosnąć. NATO jest dla Danii użyteczną platformą do udziału w operacjach zapobiegania konfliktom i zarządzania kryzysowego. Polityka obronna Danii jest mocno skoncentrowana na misjach zapobiegania konfliktom, utrzymywania pokoju, przywracania pokoju i misjach humanitarnych w ramach ONZ lub OBWE.
Doktryna obronna i rozmieszczenie marynarki wojennej
Duńska Marynarka Wojenna spełnia dwie podstawowe funkcje: krajową i międzynarodową. Pierwsza funkcja dotyczy zapewnienia swobody żeglugi, zwalczania zagrożeń ekologicznych, prowadzenia działań patrolowych, monitorowania ruchu statków cywilnych, ochrony rybołówstwa na wodach terytorialnych i w wyłącznej strefie ekonomicznej. Międzynarodowa rola Marynarki Wojennej wiąże się z rosnącym udziałem kraju w misjach międzynarodowych. Duńska flota dysponuje dużymi i nowoczesnymi statkami, które mogą operować na wszystkich oceanach świata. Jednostki te są regularnie rozmieszczane do zwalczania piractwa oraz uczestniczą w innych operacjach międzynarodowych pod dowództwem NATO lub UE. Ostatnio jednostki floty duńskiej był rozmieszczone na Morzu Śródziemnym i w Cieśninie Ormuz.
Na wodach otaczających Wyspy Owcze i Grenlandię obowiązki patrolowe wykonują wyznaczone jednostki floty. W Daneborgu, w północno-wschodniej Grenlandii, stacjonują także żołnierze specjalnej jednostki o nazwie Syriusz ( Sladepatruljen Sirius ), którzy za pomocą psich zaprzęgów patrolują to rozległe terytorium.
Ponieważ w Danii nie ma Straży Granicznej ani Straży Przybrzeżnej, wszystkie typowe dla tych formacji zadania są wykonywane przez siły floty i wspierane przez Marine Home Guards (Marinehjemmevarnet), która jest formacją paramilitarną złożoną z ochotników. Marinehjemmevarnet odpowiada za patrolowanie wód przybrzeżnych i Cieśnin Duńskich, a także za operacje poszukiwawczo-ratownicze (SAR). Wszystkie jednostki nie są pod dowództwem duńskiej marynarki wojennej. Marinehjemmevarnet jest częścią Home Guard Hjemmevarnet, która ma status czwartego rodzaju sił zbrojnych i podlega bezpośrednio Ministerstwu Obrony. Może się to zmienić jedynie w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowej, która może skutkować zagrożeniem dla państwa.
Praktyka polityczna w Danii wymaga, aby co sześć lat partie zasiadające w parlamencie uzgadniały dokument o nazwie „Duńska umowa obronna”. W ostatnim, na lata 2018-2023, wszystkie partie polityczne zgodziły się na znaczne zwiększenie wydatków obronnych. Do 2023 roku roczny wzrost budżetu wyniesie 4,8 mld DKK. Dokument stwierdza, że „globalne zagrożenia są poważniejsze niż kiedykolwiek od czasu upadku muru berlińskiego”. Dokument stwierdza, że NATO jest kamieniem węgielnym duńskiego bezpieczeństwa i zostaną podjęte wysiłki w celu dalszego zwiększenia wkładu w kolektywne odstraszanie i obronę NATO. Ponieważ Dania jest natowskim strażnikiem dostępu do Morza Bałtyckiego, kluczowe znaczenie mają zdolności morskie. Jeśli chodzi o Marynarkę Wojenną, dla czterech fregat zostaną zakupione nowe rakiety przeciwlotnicze, które umożliwią im udział w budowaniu lepszej obszarowej obrony przeciwlotniczej rakietami SM-2 i SM-6. Zwiększone zostaną również o 50 proc. operacje patrolowe oraz zdolności do zwalczania okrętów podwodnych. W celu zbudowania skuteczniejszych zdolności przeciw okrętom podwodnym trzy fregaty i okręty wsparcia zostaną wyposażone w nowy sonar do wykrywania okrętów podwodnych oraz zakupione zostaną nowe sonary zanurzeniowe dla śmigłowców Seahawk przeznaczonych do walki z okrętami podwodnymi. W planach są też systemy przeciwtorpedowe dla niektórych jednostek.
Oprócz kontroli nad cieśninami duńskimi, a tym samym nad Morzem Bałtyckim, obecność Danii w sojuszu daje NATO kontrolę nad ziemiami wokół kluczowego przesmyku morskiego. Przejście GIUK (Grenlandia-Islandia-Wielka Brytania) składa się z 200-milowego odcinka oceanu między Grenlandią a Islandią i 500-milowej przerwy między Islandią a Szkocją. Podczas zimnej wojny rozlokowane tam bazy i lotniska pomagały utrzymać w ryzach sowieckie okręty podwodne i okręty nawodne. W dzisiejszych czasach, gdy napięcia między Rosją a Zachodem sięgają zenitu, przejście GIUK ponownie staje się bardzo ważne, ponieważ transport morski towarów i wojsk przez Atlantyk musi być zabezpieczony.
Warto też dodać, że Dania ze swoją suwerennością nad Grenlandią może zapewnić unikalne zdolności, bazy, infrastrukturę dla logistyki, łączności, wsparcia medycznego i ratowniczego dla USA, Kanady i innych sojuszników w celu przeciwdziałania potencjalnym zagrożeniom w Arktyce, która stopniowa także staje się polem rywalizacji z Rosją.
Organizacja Marynarki Wojennej
Królewska Marynarka Wojenna Danii składa się z Dowództwa Marynarki Wojennej, które obejmuje Narodowe Centrum Operacji Morskich i trzy eskadry floty zlokalizowane głównie w trzech bazach morskich w Frederikshavn, Korsør i Holmen. W ciągu ostatnich 20 lat stopniowo zmniejszała się liczba sił morskich i marynarzy. Podczas gdy w 1991 roku w marynarce wojennej służyło ponad 5000 osób, w 2007 roku liczba ta spadła do 3800, by w 2020 roku ustabilizować się na poziomie 3000 personelu sił morskich. Wiązało się to jednak z wprowadzeniem mniejszej liczby nowoczesnych, większych i bardziej zautomatyzowanych okrętów, a nie z brakiem zainteresowania sprawami morskimi ze strony Danii.
1. Eskadra koncentruje się głównie na operacjach krajowych na Wyspach Owczych i Grenlandii oraz wokół nich.
-4 fregaty wielozadaniowe (klasa THETIS)
-3 arktyczne statki patrolowe (klasa KNUD RASMUSSEN)
– Królewski jacht (HDMS Dannebrog)
2. Eskadra dedykowana jest przede wszystkim misjom międzynarodowym i koncentruje się na operacjach bojowych.
-3 fregaty (klasa IVER HUITFELDT)
-2 fregaty ASW (klasa ABSALON)
-6 statków patrolowych (klasa DIANA)
-6 małych modułowych łowców min
3. Eskadra zajmuje się głównie operacjami narodowymi, opieką morską i egzekwowaniem suwerenności.
-2 jednostki ochrony środowiska (klasa GUNNAR THORSON)
-2 jednostki ochrony środowiska (klasa METTE MILJØ)
-3 jednostki ochrony środowiska (klasa MILJØ 101)
-2 łodzie szkoleniowe (klasa HOLM)
-2 hydrograficzne jednostki miernicze (klasa HOLM)
-1 statek wsparcia (HDMS SLEIPNER)
-2 jachty żaglowe (HDMS SVANEN i HDMS THYRA)
Jednostki i skład floty
Dania dysponuje dziewięcioma fregatami i jest to spora liczba, biorąc pod uwagę wielkość populacji i budżetu państwa. Trzy największe z nich – Iver Typ Huitfeldt (wyporność 6645 ton) to jednostki przeciwlotnicze, które weszły do służby w 2011 roku. Nieco mniejsze, dwie fregaty klasy Absalon (wyporność 6600 ton) służą od 2005 roku i są klasyfikowane jako wielozadaniowe okręty wsparcia, zdolne do wykonywania zadań klasycznej fregaty, ale są przygotowane głównie do misji ASW (Anti-Submarine Warfare). Najmniejsze i najstarsze są fregaty typu Thetis (wyporność 3500 ton), które służą od 1991 roku. Mogą wykonywać różnorodne zadania – od patrolowania, przez poszukiwania i ratownictwo, po wspieranie miejscowej ludności.
Oprócz fregat w skład floty wchodzą także trzy okręty patrolowe klasy Knud -Rasmussen (wyporność 1720 ton), statek ochrony środowiska typu Gunnar Thorsen (wyporność 1660 ton) oraz statek transportowy klasy Sleipner (wyporność 1130 ton). Flotę uzupełnia szereg mniejszych okrętów. Najważniejsze z nich to sześć jednostek patrolowych typu Diana (wyporność 186 ton) oraz dwa typu Flyvefisken (wyporność 450 ton). Warto również wspomnieć o sześciu wielozadaniowych łodziach typu Holm (wyporność 98 ton), sześciu małych niszczycielach min typu MRD/MSF oraz jednej arktycznej łodzi patrolowej klasy Agdlek (wyporność 330 ton).
Dania nie posiada obecnie żadnych okrętów podwodnych. Ze względu na ograniczony budżet obronny Dania była zmuszona zrezygnować z tego ważnego komponentu swoich sił morskich. Ostatnie okręty podwodne typu Kobben zostały wycofane ze służby w 2004 roku i jak dotąd nie podjęto decyzji o inwestycji w nowe okręty podwodne. Polityczny i wojskowy establishment doszedł do wniosku, że Danii nie stać na zakup i utrzymanie nowoczesnych fregat oceanicznych przy jednoczesnym wydawaniu poważnych środków na zakup nowych okrętów podwodnych.
Sama marynarka wojenna nie posiada własnych jednostek powietrznych. Śmigłowce należące do sił powietrznych operują z pokładów większych okrętów. Dziewięć nowoczesnych śmigłowców SH-60 Seahawk wykonuje głównie zadania przeciw okrętom podwodnym oraz poszukiwawczo-ratownicze.
Podsumowanie
Dania, biorąc pod uwagę jej populację i gospodarkę, była w stanie zbudować pokaźne siły morskie z tuzinem dużych jednostek oceaniacznych, które mogą działać daleko poza jej wodami terytorialnymi. Pozwala to Danii wnosić wkład i uczestniczyć w wielu operacjach międzynarodowych. Organizacja Traktatu Północnoatlantyckiego jest przede wszystkim sojuszem morskim, a duńskie zdolności morskie są bardzo przydatne dla wszystkich jego członków. Wraz z trwającą rosyjską agresją na Ukrainę, otwarciem gazociągu Baltic Pipe i rosnącym znaczeniem transportu gazu i ropy przez Bałtyk można się spodziewać, że Dania będzie kontynuować kurs na zwiększenie zdolności floty w nadchodzących latach.
Bibliografia
- Duńska strategia obronna 2018-2023, https://www.fmn.dk/globalassets/fmn/dokumenter/forlig/-danish-defence-agreement-2018-2023-pdfa-2018.pdf
- Duńskie Ministerstwo Obrony, https://www.fmn.dk/en/
- Duńskie Siły Zbrojne, https://www.forsvaret.dk/en/
- The Military Balance, Annual Assessment of Global Military Capabilities and Defence Economics; International Institute For Strategic Studies 2017-2020
- RAND Corporation, https://www.rand.org/blog/2021/09/as-us-shifts-arctic-strategy-to-counter-russia-allies.html
- Pew Research Center, https://www.pewresearch.org/fact-tank/2020/11/30/nato-seen-in-a-positive-light-by-many-across-10-member-states/
- Portal Stoczniowy, Marynarka Wojenna Królestwa Danii – główny strażnik Cieśnin Duńskich, https://portalstoczniowy.pl/marynarka-wojenna-krolestwa-danii-glowny-straznik-ciesnin-duńskich-analiza/
